2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler hangileri? Yıl boyunca ne yazık ki birçok teknolojik ürün ya da hizmetin rafa kaldırıldığını öğrendik.
2023 yılında Apple, Microsoft, Google, Amazon ve daha birçok büyük şirket, bir döneme damgasını vuran bazı teknolojilerinin fişini çekti. Peki ya bu yıl hangi teknolojiler hayatımıza veda etti? İşte o ürün ve hizmetler…
Lightning bağlantı standardı
Teknoloji devi Apple tarafından geliştirilen ve 2012 yılında ilk defa iPhone 5 cihazıyla birlikte hayatımıza giren Lightning bağlantı standardı, USB 2.0 temel alınarak geliştirilmiş, küçük ve sağlam bir tasarıma ev sahipliği yapıyor. USB’ye göre daha hızlı veri aktarımı, daha hızlı şarj gücü ve daha güvenli bir deneyim vaat eden bu standart kısa sürede büyük bir popülarite kazanarak diğer Apple ürünlerine de getirildi.
2023 yılına kadar Apple’ın akıllı telefon cihazları, iPad serisi, kablosuz kulaklık modelleri ve dizüstü bilgisayarlarında da yer aldı. Fakat bu yılın Eylül ayında piyasaya tanıtılan iPhone 15 serisi akıllı telefon ailesi ile birlikte şirket, Lightning desteğine son verip USB-C standardını benimsemeye başladı. Böylelikle Lightning, 2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler arasına giriş yaptı.
Fakat Apple’ın Lightning standardından vazgeçip USB-C’yi benimsemesi şirketin kendi kendine aldığı bir karar değildi. Apple, Avrupa Birliği (AB) baskısı nedeniyle böyle bir adım atma kararı aldı. AB’nin bu kararıysa tüketicilerin ürün ve hizmet satın alımlarındaki haklarını korumaya yönelik bir hamle olarak değerlendiriliyor.
Bu kararın arkasında AB komitesi, tüketicilerin bundan sonra tek bir şarj cihazıyla birden fazla elektronik aygıtı şarj etmelerine olanak sağlamayı amaçlıyor. Bu sayede tüketiciler için daha az maliyetli bir ortam sunulurken, aynı zamanda çevre dostu bir politika da gözetiliyor.
Milyarder iş insanı Elon Musk’ın 2022 yılının sonlarında hisse başı değer olarak 54,20 dolar, toplamda ise 44 milyar dolar karşılığında satın aldığı popüler sosyal medya platformu Twitter da ilginç bir şekilde 2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler arasında yer alıyor. Elbette ki günümüzde hala daha bu platform faaliyet göstermeye devam ediyor. Fakat başka bir isimle…
Twitter’ı “özgür ifadenin platformu” haline getirmeyi amaçlayan ve bu mecranın insanlığın geleceği adına oldukça önemli bir misyon üstleneceğini dile getiren Musk, birçok radikal hamlede bulunarak insanların tepkisini üzerinde topladı. Yapılan değişikliklerden sonra platformdaki birçok kullanıcı bir bir uygulamayı terk etmeye başlarken, bu süreçte de Twitter rakibi Mastodon ve Bluesky gibi hizmetler popülerliğini artırdı. Öte yandan Instagram’ın metin tabanlı sosyal ağı Threads de yine aynı dönemde etkili bir isim olarak öne çıktı.
Twitter’ın 2023 yılındaki en radikal dönüşümü ise ismi ve logosu oldu. Elon Musk, Twitter ismine veda ederek uygulamanın adını X olarak değiştirdi. Platformun mavi arayüzü siyaha büründü. Twitter’ın maskotu olan mavi kuş da tarihin tozlu rafları arasında yerini almaya başladı.
Elon Musk, Twitter’ın adını X olarak değiştirerek platformu bir süper uygulama haline getirmeyi amaçlıyor. Bu anlamda ilerleyen süreçte mesajlaşma, video, canlı yayın ve daha bir dizi sosyal etkileşim sağlayacak özelliği bir araya getirmesi bekleniyor. Hatta kısa süre önce ortaya çıkan bazı söylentiler, X’in bir finans devi haline gelmek istediğini gözler önüne sermişti.
Google Domains
Teknoloji devi Google’ın 2014 yılında faaliyete sunduğu alan adı kayıt hizmeti Google Domains bu yıl fişi çekilen teknolojiler arasında bulunuyor. Web siteleri için DNS hosting, domain kayıt, DNSSEC, Dinamik DNS, alan adı yönlendirme işlemi ve e-posta yönetimi gibi birçok hizmete ev sahipliği yapan servis, bu yıl Squarespace tarafından satın alındı.
Squarespace şirketi, Google Domains’e ait olan tüm varlıkları satın aldı. Google’ın odaklarını netleştirmek adına satmaya karar verdiği hizmette mevcut bir domain satın alımı gerçekleştiren kullanıcılar için ürünlerini Squarespace’e ya da başka bir platforma aktarmalarını tavsiye ediyor. Bununla beraber şirket, hizmetlerini kendi bünyesine aktaran kullanıcılara birçok ayrıcalık sunacağını belirtiyor.
Google ekibinin domain satın alma platformunun rafa kaldırılmasına ilişkin açıklaması şu şekilde oldu: “Odak noktamızı keskinleştirme çabalarımıza uygun olarak, Google Domains kayıt şirketi işletmesinin müşteri hesaplarının satın alınması için Squarespace ile kesin bir anlaşma imzaladık. Önümüzdeki aylarda Google Domains ekibinin yardımıyla müşteriler için sorunsuz bir geçişi desteklemek en büyük önceliğimiz. Squarespace, bu müşterilerin çevrimiçi varlıklarını oluşturmak için ihtiyaç duyabilecekleri diğer araçları sunmanın yanı sıra alan satın alma ve yönetme konusunda entegre bir deneyim sağlayabilir.“
Zippyshare
2006 yılında hizmet vermeye başlayan ve bir döneme adeta damgasını vuran popüler dosya barındırma platformu Zippyshare, 2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler içerisinde bulunuyor. Kullanıcıların ücretsiz bir şekilde dosya yükleyip indirmelerine imkan sağlayan serviste özellikle de müzik, oyun, film ve yazılım gibi büyük dosyalar tercih ediliyordu. Ancak hizmet, kapanana kadar aylık 45 milyon ziyaretçi sayısına sahip olsa da maddi anlamda ayakta durmakta güçlük çekti.
Şirket, üç temel sebep nedeniyle Zippyshare’ın kapandığını açıkladı. Bu sebeplerden ilki platformun reklam tabanlı ve ücretsiz yapısı yüzünden yeterince maddi kazanç sağlayamaması olurken; ikinci sırada ise reklam engelleme hizmetlerinin kullanımına işaret ediliyor. Son olarak şirket, yükselen elektrik maliyetlerini vurguluyor. Birçok sunucuyu barındıran servisin bu sebeplerden ötürü artık hayatta kalamadığı aktarılıyor.
Zippyshare’dan kapanma kararına ilişkin yapılan resmi açıklama şu şekilde olmuştu: “2006 yılından beri değişmeden, yani reklam destekli bir ücretsiz dosya barındırma platformu olarak piyasada yer alıyoruz. Ancak hizmetimizin muhtemelen çok basit olan formülü yavaş yavaş tükendiğinden beri, bizi giderek daha az ziyaret ettiniz. Piyasadaki tüm rakip dosya depolama hizmeti sağlayıcılarının daha iyi göründüğünden, daha yüksek performans ve daha fazla işlev sunduğundan şüpheleniyoruz. Artık kimsenin bizim gibi bir dinozora ihtiyacı yok.”
Bu açıklamada bahsedilmese de Zippyshare’ın kapanma sebepleri arasında artan telif hakkı ihlallerinin bulunduğu belirtiliyor. Müzik, film ve oyun gibi telif haklarıyla korunan birçok içeriği korsan bir şekilde bünyesinde barındıran servis, şimdiye kadar çok kez telif hakkı ihlali yüzünden dava edildi. Bunun yanı sıra şirket, yasadışı içeriklerin yaygınlaştırılması ve insanların korsana teşvik edilmesi gerekçeleriyle eleştiri oklarının hedefi haline geldi.
E3
1995 yılından bu yana her yıl düzenli bir şekilde Amerika Birleşik Devletleri’nde gerçekleştirilen ve birçok oyunsevere göre dünyanın en büyük oyun fuarı olarak kabul edilen E3 (Electronic Entertainment Expo), oyun sektörünün bütün paydaşlarını organizasyonda buluşturarak etkileyici sunumlara ev sahipliği yapıyordu. Yıllar boyunca birçok yeni oyun, teknoloji ve konsol cihazının tanıtımına zemin oluşturan fuar, artık ne yazık ki hayatımızda olmayacak.
Esas olarak E3’ün kapanması birçok kişi için pek de sürpriz olmadı. 2019 yılından bu yana fiziksel olarak düzenlenmeyen organizasyon, COVID-19 salgını yüzünden 2020, 2022 ve son olarak 2023 edisyonlarını iptal etti. 2021’de ise fuar sanal olarak düzenlendi. Oyunseverlerden pandemi nedeniyle uzak kalan organizasyon, E3 2023’ün de iptal edilmesiyle birlikte artık resmen sonlandırıldı.
Elbette ki E3’ün kapanmasına sebep olan tek faktör pandemi olmadı. Bunun yanı sıra E3, zaten son yıllarında birçok ünlü markayla yollarını ayırmıştı. Oyun sektörünün lider isimleri E3’ü tercih etmeyip başka organizasyonlara ya da kendi mecralarından lansmanlarını gerçekleştirmeye başladı. Doğal olarak bu durum da fuarın rafa kaldırılmasına ön ayak oldu.
E3 fuarının organizasyonundan sorumlu olan Entertainment Software Association (ESA), oyunseverlere teşekkür ederek “GGWP” (good game, well played), yani “iyi oyun, iyi oynandı” notuyla hayranlarına veda etti. Fakat günümüzde E3 alternatifi birçok oyun fuarı varlığını korumaya devam ediyor. Bunlar arasında The Game Awards, Summer Game Fest ve IGN Expo gibi ilgi çekici organizasyonlar bulunuyor.
Google Stadia
Teknoloji devi Google’ın bulut oyun hizmeti Stadiabu yılın başlarında oyunseverlere veda etti. 2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler arasında dikkat toplayan bu servis, kullanıcıların istedikleri bir cihaz üzerinden, bilgisayara gerek kalmadan yüksek kaliteye sahip video oyunlar oynamalarına imkan sağlıyordu. Bünyesinde yer alan yapımları kendi veri merkezlerinde çalıştıran şirket, akış yolu ile bunları oyunculara ileterek pratik bir kullanıma olanak tanıyordu.
İnternet tarayıcısının yanı sıra Android ve iOS cihazları, Chromecast Ultra ve Google TV sürümleriyle de oyunculara hizmet veren platform, kütüphanesinde yer alan ilgi çekici oyunları yüksek çözünürlük ve 60 FPS kalitesinde sunuyordu. Yalnızca yüksek hızlı bir internete sahip olmanızın yeteceği servis, maalesef ki 18 Ocak 2023 tarihinde tüm dünyada faaliyetlerini sona erdirdi.
Sene başında kullanıcılarına veda eden servis, ay ortasında abonelerine geri ödemelerini gerçekleştirerek şu açıklamada bulundu: “Stadia’nın tüketicilere oyun akışı sağlama yaklaşımı güçlü bir teknolojik temel üzerine inşa edilmiş olsa da, kullanıcılar arasında beklediğimiz ilgiyi görmedi. Bu nedenle Stadia akış hizmetimizi kapatmaya başlamak gibi zor bir karar verdik. Başından beri bizimle birlikte olan özverili Stadia oyuncularına minnettarız. Google Mağazası aracılığıyla yapılan tüm Stadia donanımı satın alımları ile Stadia Mağazası aracılığıyla yapılan tüm oyun ve eklenti içeriği satın alımları için geri ödeme yapacağız.”
Piyasaya ilk çıktığı dönem oldukça rekabetçi bir başlangıç gerçekleştiren Google Stadia, ne yazık ki ilerleyen süreçte bu başarısını sürdüremedi. Stadia’nın faaliyetlerini durdurmasına rağmen yine de şu anda Stadia’ya alternatif birçok hizmet bulunuyor. Bu hizmetler arasında öne çıkan seçeneklerden bazıları NVIDIA GeForce NOW, Xbox Cloud Gaming ve PlayStation Now olarak biliniyor.
MIUI
Çinli teknoloji devi Xiaomi bu yıl önemli bir hamlede bulunarak ilk defa 2010 yılında kullanıcılara sunulmaya başlayan MIUI arayüzünü sonlandırdı. Şirket, MIUI’nin yerini alacak yeni HyperOS yazılımını piyasaya sundu. Xiaomi 14 serisi akıllı telefon ailesiyle birlikte piyasaya çıkan arayüz, şirketin gelecek vizyonuna ilişkin önemli bir sıçramayı temsil ediyor.
Android işletim sistemini temel alan MIUI arayüzü piyasaya çıktığı dönemden bu yana kullanıcılar tarafından oldukça ilgi gördü. Şirketin kullanıcı dostu bir deneyim vaat ettiği bu yazılım, birçok özelleştirme seçeneği sunarak Xiaomi akıllı telefonlarını daha çekici bir seçenek hale getirdi. Fakat MIUI 14’ten sonra yazılım, artık yerini daha gelişmiş bir yazılım olarak lanse edilen HyperOS’a bırakacak.
Kullanıcılar için çok daha verimli ve güvenli bir arayüz olarak tanıtılan HyperOS, şu anda yalnızca Çin pazarında kullanılabiliyor. Fakat çok yakında cihazın küresel pazarda da kullanıcılarla buluşması bekleniyor. Birçok Xiaomi, Redmi ve POCO telefonda yer alacak yazılım, aynı zamanda şirketin akıllı ev cihazları ve otomobilleri de dahil olmak üzere tüm ürünlerinde yer alacak. Bu sayede şirket, kullanıcılara geniş ve entegre bir ekosistem yaratacak.
AltspaceVR
2013’te Eric Romo tarafından kurulan ve 2017 yılında Microsoft şirketinin satın aldığı AltspaceVR, sanal gerçeklik gözlükleri üzerinden insanların sanal dünyaya giriş yapmalarına imkan tanıyarak dijital ortamda oyun oynayıp etkinliklere katılmalarına, diğer insanlarla etkileşim kurup sohbet etmelerine alan açıyordu. İnsanların kendi sanal dünyalarını oluşturabilmelerine izin veren hizmet şimdiye kadar birçok konser, panel, eğitim ve çeşitli etkinlikleri VR kullanıcılarıyla buluşturdu.
Oculus Rift, HTC Vive, Samsung Gear VR ve Google Daydream gibi birçok VR cihazı ile uyumlu bir şekilde çalışan, ayrıca mobil ve bilgisayar kullanıcılarının da erişimine sunulan bu hizmet, artık maalesef ki faaliyetlerini durdurmuş durumda. AltspaceVR’ın internet sitesini ziyaret eden kullanıcıların karşısına “Önemli Uyarı” notu altında platformun fişinin çekildiği ifade ediliyor.
2023 yılında kullanıcılarına veda eden AltspaceVR, “Sanal gerçekliğin daha sürükleyici oyunlar için eğlenceli bir mekan olabileceğini biliyorduk. Ama daha da önemlisi, sosyal sanal gerçekliğin insanları bir araya getirme, bağlantı kurma ve ortak deneyimler yaratma gücüne inanıyorduk” ifadeleriyle platformun başlangıç vizyonunu dile getirdi. Kendisinden beklentileri karşılayamayan hizmet, 2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler arasında yerini aldı.
Netflix DVD (DVD.com)
1997 yılında kurulan Netflix, ilk dönemlerinde bir DVD satma platformu olarak hizmet veriyordu. Kullanıcıların internetten DVD seçtikleri ve posta aracılığıyla film kiralama ya da satın alma şansı bulabildikleri DVD.com, döneminde Amerika Birleşik Devletleri’nde önemli bir pazar payına hitap ediyordu.
Ancak teknoloji geliştikçe ve korsan filmlerin yaygınlaşmasıyla beraber platform büyük bir dönüşüme giderek kendi içeriklerini üretmeye ve bir streaming servisi haline gelmeye başladı. 2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler arasında yer alan Netflix’in DVD satma hizmeti, artık nostaljik bir anı olarak hafızalarda kalıyor.
Şirket konuya ilişkin yaptığı açıklamada şu ifadelere yer verdi: “Hedefimiz her zaman üyelerimiz için en iyi hizmeti sunmak olmuştur. Fakat DVD pazarı küçülmeye devam ettikçe bu giderek daha da zor bir hale gelecek. DVD, yayın akışının önünü açarak başlatılanların çoğunun uzun bir süre boyunca devam etmesine katkıda bulundu. Fakat gelecek, gelecekte…”
Omegle
Leif K-Brooks’un henüz 18 yaşındayken, 2009 yılında kurduğu Omegle platformu kısa bir süre içinde tüm dünyada büyük bir popülerlik elde etti. Dünyanın diğer ülkelerinde olduğu gibi Türkiye’de de büyük bir tanınırlık yakalayan internet sitesi, insanların üye olma zorunluluğu olmadan internette yabancı insanlarla rastgele bir şekilde sesli ya da görüntülü sohbet etmelerine olanak sağlıyordu.
2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler arasında yer alan Omegle, içerisinde hiçbir kısıtlama bulunmaması sebebiyle oldukça az bir sürede çarpıcı bir popülarite yakaladı. Ağırlıklı olarak gençlerin ilgisini üzerinde toplayan servis, insanların farklı kültür ve ülkelerden yeni insanlarla tanışmalarına imkan sağlamasıyla öne çıktı. Ancak elbette ki platform, maalesef bu sınırsız yapısı yüzünden birçok kötüye kullanım örneğine de ev sahipliği yaptı. Bunların başında da ne yazık ki cinsel taciz ve istismar gibi suçlar geliyor.
Omegle kurucusu Leif K-Brooks, platformun kötüye kullanılmasına karşı artık bir önlem almakta zorlandıklarını dile getirerek Omegle’nin faaliyete son verdiğini açıkladı. Konuya ilişkin K-Brooks’un ifadeleri şöyle oldu: “Ne yazık ki doğru olan her zaman geçerli olmuyor. Her ne kadar koşulların farklı olmasını istesem de, bu mücadelenin stresi ve masrafı, Omegle’ı çalıştırmanın ve onun kötüye kullanılmasıyla mücadele etmenin mevcut stresi ve masrafıyla birlikte çok fazla. Omegle’ı işletmek artık finansal veya psikolojik olarak sürdürülebilir değil. Açıkçası 30’lu yaşlarımda kalp krizi geçirmek istemiyorum.”
Amazon Halo
Amazon’un 2020 yılında başlattığı Halo projesi, sağlık ve fitness takip cihazları ile insanların bileklerinde yer alan sensörler aracılığıyla uyku, aktivite, kalp atış hızı, vücut bileşimi ve diğer sağlık verilerini izliyordu. Şu ana kadar sadece Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri’nde kullanıcılara sunulan servis, 2023’te hayatımızdan çıkan teknolojiler arasına girdi.
31 Temmuz 2023 tarihinde tüm cihazlarda desteğini sonlandıran Amazon Halo, şirketin içinde bulunduğu belirsiz ekonomik durum gerekçe gösterilerek kapatıldı. Şirket son bir yılda yapılan tüm Halo cihazları ve aksesuarları satın alımlarını, aynı zamanda kullanılmamış tüm Halo abonelik ücretlerini iade edeceğini açıkladı.
