Twitter alternatifi sosyal medya platformu Mastodon son dönemlerde hızlı bir şekilde yükselişe geçti. Esas itibariyle uzun yıllardır yayında olan bu sosyal ağ, ismini ancak yeni yeni internet kullanıcılarına duyurabilmeyi başardı. Platformun yükselişe geçmesi, milyarder iş insanı Elon Musk’ın 44 milyar dolar karşılığında Twitter’ı satın alması ile birlikte başladı.
Twitter’ın başına geçen Elon Musk, kısa bir süre içinde platformda üst üste pek çok değişiklik gerçekleştirdi. Bu yeniliklerin önemli bir çoğunluğu ise kullanıcıların tepkisini topladı. Şirket personellerinin yaklaşık olarak yarısının bir e-posta mesajı ile işten çıkarılması, mavi tik doğrulama rozetlerinin ücretli hale getirilmesi, uygulamanın troll hesaplar ile dolması, Donald Trump gibi yasaklı isimlerin yeniden platforma getirilmesi ve son olarak dünya çapında önde gelen bir grup gazetecinin hesaplarının askıya alınması kullanıcılar için bardağı taşırdı. Musk’ın tartışmalı yönetiminden bıkan pek çok sosyal medya kullanıcısı, soluğu Mastodon uygulamasında aldı.
Mastodon nedir?
Tamamen ücretsiz bir sosyal medya deneyimi arayanlar için faaliyet gösteren Mastodon platformu, Twitter rakibi uygulamalar arasında öne çıkan bir seçenek haline geldi. Tıpkı Twitter’da olduğu gibi kullanıcılar burada da paylaşım yapıp diğer kullanıcılar ya da kuruluşlar ile etkileşime girebiliyor. Öte taraftan başka hesapların paylaşmış olduğu gönderiler beğenilip, Twitter’daki retweet özelliğine benzer bir şekilde yeniden paylaşılabiliyor.
Özgür ve açık kaynaklı bir yazılım (FOSS) olan Mastodon, kendine has yapısıyla dikkat çekiyor. Platform, her biri farklı sunucularda çalışan binlerce sosyal ağa ev sahipliği yapıyor. Mastodon’da tek bir sunucu yer almaması nedeniyle yeni kayıt olan sunucuların ilk olarak bir sunucuya dahil olması gerekiyor. Bu işlemin ardından kullanıcılar, diğer sunucularla da etkileşime girebiliyor.
Mastodon sunucuları nelerdir?
Mastodon’a üye olmak isteyen kullanıcıların ilk etapta kendilerine uygun bir sunucu bulmaları gerekiyor. Bu sunucular, farklı kategoriler altında sıralanıyor. Genel, bölgesel, teknoloji, LGBT, aktivizm, oyun, sanat, müzik, evcil hayvan, yemek ya da mizah kategorilerinden birini seçerek siz de kendinize en uygun topluluğu arayabilirsiniz. Öte yandan coğrafi olarak da arama yapabilir, bu sayede kendi bölgenizdeki sunucuları kolayca bulabilirsiniz.
En popüler Mastodon sunucuları arasında eski Amerika Birleşik Devletleri başkanı Donald Trump’ın kuruculuğunu üstlendiği Truth Social bulunuyor. Bunun dışında yalnızca yazılımcılar için oluşturulan sunucular; yahut sadece gazetecileri kapsayan sunucuların da platformda yer aldığı biliniyor.
Uygulamadaki en yaratıcı ve ilgi çekici sunuculardan biri ise Fransız yazar Georges Perec’in Kayboluş romanından ilham alan oulio.social olarak biliniyor. Bu sunucuda kullanıcılar, tıpkı meşhur romanda olduğu gibi ‘E’ harfini katiyen kullanamıyor. ‘E’ harfi kullananlar, sunucudan uzaklaştırılıyor. Mastodon’un tüm sunucuları kendine özgü davranış kuralları taşıyor. Bununla birlikte hizmet koşulları, gizlilik seçenekleri ve moderasyon politikaları da sunucudan sunucuya değişkenlik gösterebiliyor.
Mastodon nasıl kullanılır?
Mastodon üye olmak için sizlere çok sayıda sunucu gösteriyor. Bu sunucuların pek çoğu anında e-posta adresi, kullanıcı adı ve parola ile kayıt yapmanıza izin verirken; kimi sunucularda ise katılma talebi şartı uygulanıyor. Topluluğun yöneticilerinden onay gelmesi halinde ise sunucuya dahil olabiliyorsunuz.
Tıpkı Twitter’da olduğu gibi Mastodon’da da herkese açık ya da özel mesajlar paylaşmanız mümkün oluyor. Rakibinin aksine bu gönderiler, ‘tweet’ yerine ‘toots’ adıyla yayınlanıyor. Twitter’daki gönderi karakter sınırlaması 280 karakterken, burada 500 karaktere kadar paylaşım yapılabiliyor. 8 MB’ye kadar JPG, GIF ve PNG paylaşımı, 40 MB’a kadar MP3, OGG, WAV, FLAC, OPUS, AAC, M4A ve 3GP ses dosyası paylaşımı, 40 MB’a kadar MP4, M4V, MOV ve WebM paylaşımı gerçekleştirebiliyorsunuz.
Mastodon’da yaptığınız paylaşımları herkese açık bir şekilde yayımlayabileceğiniz gibi, aynı zamanda liste dışı, yalnızca takipçilerinize özel ya da belirli kullanıcılara özel de paylaşabiliyorsunuz. Standart gönderilerin yanı sıra anket oluşturma özelliğinden yararlanabiliyor; öte taraftan sunucuya özel olarak hazırlanmış emojileri de kullanabiliyorsunuz.
Karakteristik tarzıyla dikkat toplayan Mastodon, bazı özellikleri ile de rakiplerinden başarılı bir şekilde ayrılıyor. Twitter’da olmayan ve yalnızca Mastodon’a özgü olan bazı özellikler şu şekilde sıralanıyor:
- Spoiler uyarısı: Şimdiye kadar genellikle forum sitelerinde gördüğümüz bu özellik, bir içeriğin belirli kısımlarının isteğe bağlı olarak okunmasına imkan tanıyor. Özellikle de dizi, film ve oyunlar hakkında spoiler içeren yorumda bulunmak isteyen kişiler, bu fonksiyondan yararlanmayı tercih ediyor.
- Erişim kısıtlaması: Tıpkı Instagram platformunun ‘Yakın Arkadaşlar’ özelliği gibi, yayınlanan içeriğie kimlerin erişebileceğini seçmek mümkün kılınıyor.
- Özel adresler: Twitter da dahil olmak üzere alışık olduğumuz tüm sosyal ağlarda kullanıcılar, belirli bir kullanıcı adı ile platforma giriş yapıyor. Ancak Mastodon, kullanıcıların her bir sunucu için farklı kullanıcı ismi almasına izin veriyor.
- Sıkı denetim: Mevcut birçok sosyal medya platformu, içerik denetimi konusunda belirli bir ekip tarafından yönetiliyor. Ancak Mastodon’da sunucularda bulunan tüm kullanıcılar, şikayet edilen gönderileri analiz edip cezalandırma yetkisine sahip oluyor. Böylelikle şikayetler çok daha hızlı bir biçimde çözülüyor ve sunucular güvenli tutuluyor.
Mastodon’un mobil uygulaması var mı?
Açık kaynaklı bir sosyal ağ olan Mastodon’un birçok mobil uygulaması bulunmaktadır. Bunlardan en çok ilgi göreni, platformun iOS ve Android cihazlar için Google Play Store ve Apple App Store‘da yayınladığı resmi uygulamalarıdır. Fakat bunun yanı sıra Metatext, Toot!, Stella, Mast, Tusky, Subway Tooter ve 11t gibi onlarca üçüncü taraf uygulaması da mevcuttur.
Mastodon’un kullanıcı sayısı ise aylık 1,9 milyon kişi olarak bilinmektedir. Öte taraftan 9,6 bin açık sunucunun faaliyet sürdürdüğü açıklanmıştır. Platform, Elon Musk’ın 27 Ekim tarihinde Twitter’ı satın aldığı günden bu yana üç katlık bir kullanıcı artışıyla karşılaşmıştır. Bu rakamlar elbette ki oldukça etkileyici görünse de Twitter ile karşılaştırıldığında, halen epey sönük kalıyor. Twitter’ın şu anda günlük 238 milyondan fazla aktif kullanıcıya hitap ettiği biliniyor.
Mastodon, Twitter’ı geride bırakabilir mi?
Tamamıyla ücretsiz olan ve herhangi bir şekilde reklam içermeyen platform, yalnızca Mastodon’u destekleyen kuruluşların gösterdiği mali destek ile ayakta kalmaktadır. Bu desteği sağlayan isimler genellikle kripto para, NFT ve VPN alanları ile ilgilenen şirketlerdir. Bu firmalar Mastodon’la birlikte çalışanlarını bir araya getirip, projelerini yürütmek adına kendi ağlarını oluşturmaktadır.
Mastodon’un, Twitter platformunun yerini alıp alamayacağını bilmek için henüz çok erken. Fakat sosyal ağın bir ya da birkaç kişinin elinde olmaması, kolektif bir yönetim anlayışıyla sürdürülmesi, platforma gösterilen ilgiyi her geçen gün daha fazla artırmaktadır. Ancak sosyal ağ büyüdükçe, kontrolünün nasıl sağlanacağı şimdilik merak konusudur.
Mastodon’un kurucusu ve sahibi kim?
iOS, Android, Linux, BSD, Sailfish OS, macOS, Microsoft Windows platformlarında desteklenen mikroblog servisi Mastodon’un kurucusu Eugen Rochko isimli bir yazılımcıdır. 16 Mart 2016’da kullanıcıların erişimine açılan sosyal medya servisi Ruby on Rails, JavaScript React.js ve Redux programlama dilleriyle yazılmıştır.
Popüler sosyal medya ağı her ne kadar Eugen Rochko tarafından kurulmuş olsa da merkeziyetsiz bir yapıya sahiptir. 93 dilde hizmet veren Mastodon’un sahibi yoktur. Dileyen herkes platforma kod ekleyebilir ya da kendi sunucu altyapısında çalıştırabilir. Hiçbir şekilde reklam içermeyen bu hizmet, kitlesel fonlama ile desteklenmektedir.
Mastodon’un hızla yükselmeye devam eden başarısı da merkeziyetsiz yapısından kaynaklanmaktadır. Ünlü iş insanı Elon Musk’ın sahibi olduğu Twitter uygulamasından kullanıcıların bir bir ayrılma sebebi, buna dayanmaktadır. Tek bir kişinin fikirleri altında yönetilmek istemediğini ifade eden sosyal medya kullanıcıları, Mastodon’u tercih ederek kolektif bir sosyal deneyimin parçası olmaktadır.
Mastodon ne demek?
Merkeziyetsiz yapısıyla büyük bir ilgi gören Mastodon’un anlamı da pek çok internet kullanıcısı tarafından merak edilmektedir. Birçok kişi bu ismi ilk defa söz konusu sosyal medya servisi ile birlikte duymuştur. Platformun adı, soyu tükenmiş bir memeli türünden gelmektedir. Bu hayvan türü, uygulamasın logosunda da temsil edilmektedir.
