Günümüzde birçok platformda yığınla bulabileceğimiz selfie tarzı fotoğraflar, çoğumuzun sevdiği yeni çağın bir başka kültürü olarak düşünülse de, bazı kişilerde oldukça etkili bir amaç haline gelebiliyor. Öyle ki kişilik bozukluklarına dahi yol açabiliyor. Bu durumda ise insanın aklına bir soru geliyor: Selfie fotoğraf çekmek bir narsisizm belirtisi mi?
Öncelikle bir tanımla başlayalım:
Narsisizm Nedir?
Narsisizm veya özseverlik, kişinin kendisine tapması, kabaca tabirle kişinin kendisine aşık olması olarak tanımlanan bir terimdir. Farklı tanımları ve kullanımları mevcuttur. Sigmund Freud ise Narsisizmi “Dış dünyadan soyutlanan libidonun (cinsel enerji) egoya (ben) yönlendirilmesi” şeklinde açıklamaktadır. (Ayrıca bkz: Wikipedia)
Narsisizm kavramını daha eğlenceli bir yoldan öğrenmek isterseniz Burcu Bakdur’un Narsisizm Nedir? isimli videosunu aşağıdan izleyebilirsiniz.
Narsisizm aynı zamanda bir kişilik bozukluğu olarak da tanımlanmaktadır. İçinde bulunduğumuz dijital çağın en önemli aktörlerinden biri olan sosyal medya, bu bağlamda bireylerin narsist olması için elverişli bir ortam sunmaktadır.
Narsisizm belirtileri nelerdir?
Narsist bir kişide görülen birçok benzer belirtilere rastlanmıştır. Bunlar arasında aşırı öfke, utanç ve aşağılanmaya karşı gelme, kendi çıkarlarını düşünme, sahip olduklarını abartma, sahip olmak istediği güç, para, güzellik ve başarı gibi şeylerle ilgili gerçek dışı hayaller kurma, kıskançlık, aşırı gururlu tavırlar, empati yapmama, her şeyde haklı olmaya çalışma, dikkat çekmek için farklı tavırlarda bulunma, özel olduğuna inanma gibi belirtiler vardır.
Sosyal medya ve narsisizm kavramları birlikte kullanıldığında ise akla gelen ilk eylemlerden biri, fotoğrafçılık anlayışına farklı bir boyut kazandıran selfie (özçekim) kültürü oluyor haliyle. Peki selfie tarzda fotoğraf çekmek bir narsisizm belirtisi midir? Genel çerçevede ele alındığında bu sorunun cevabı “Hayır” olsa da, bağımlılık düzeyindeki selfie fotoğraf çeken kişilerde narsisizm belirtileri olduğu söylenmektedir.
Sayılarla “Selfie”
Rawhide tarafından yapılan bir araştırmaya göre günümüzün fenomeni haline gelen selfie fotoğraflar ile ilgili ortaya çıkan istatistikler hayli şaşırtıcı düzeydedir. Örneğin;
- Y kuşağı kategorisinde yer alan kişilerin %55‘i selfie çekiyor ve bunu sosyal medyada paylaşıyor,
- Snapchat üzerinde paylaşılan fotoğrafların %74‘ünü selfie’ler oluşturuyor,
- Instagram’da her 10 saniyede yaklaşık 1000 selfie fotoğrafı paylaşılıyor,
- Instagram’da 300 milyondan fazla fotoğraf #selfie hashtagi içeriyor,
- 2015 yılında selfie çekerken ölenlerin sayısının, köpek balıkları tarafından öldürülen kişilerin sayısından daha fazla olduğu belirtiliyor,
- 1 günde ortalama 93 milyon selfie çekiliyor,
- 18-24 yaş aralığındaki kişilerin çektiği fotoğrafların %30‘unu selfie fotoğraflar oluşturuyor,
- Ortalama genç bir kullanıcı, 1 yılın 1 haftasını selfie çekerek geçiriyor,
- Selfie fotoğrafların %48‘i Facebook’ta, %13‘ü WhatsApp’ta, %9‘u Twitter’da, %8‘i Instagram’da, %5‘i ise Snapchat’te paylaşılıyor (2013 araştırması),
- Çekilen selfie’lerin %35‘i düzenleniyor (efekt ekleme, kırpma vs.)
Bir sosyal medya narsistinin davranışları nelerdir?
Yapılan araştırmada sosyal medya narsistinin nasıl davranışlar sergilediği de aşağıdaki maddelerle açıklanıyor:
- Sık sık profil fotoğrafını değiştirmek (ilgi çekmek ve takdir görmek),
- Çok fazla arkadaş talebinde bulunmak (gerçek arkadaşlık kurmak için değil, dikkat çekmek ve arkadaş sayısının çok olduğunu göstermek),
- Çok fazla paylaşım yapmak (daha fazla beğeni almak),
- İnsanları basit konularda dahi bilgilendirmeye çalışmak (kendi reklamını yapmak),
- Abartılı bir şekilde sürekli sosyal medya hesaplarını kontrol etmek (kendileri hakkında yapılan hiçbir yorumu veya paylaşımı gözden kaçırmamak),
- Destek aramak (kötü bir gün geçirdiklerinde, kendilerine ne kadar mükemmel bir hayatları olduğunu hatırlatması amacıyla sık sık sosyal medya akışına bakmak)
Bir sosyal medya narsisti aynı zamanda aniden öfkelenme gibi davranışlarda da bulunabilmektedir. Örneğin basit bir yorumdan dolayı ani tepkiler verme veya bazı konularda kendilerine karşı çıkılma gibi…
Selfie bağımlılığının yol açtığı olumsuzluklar
Selfie bağımlılığının kişilere doğrudan bir etkisi olmasa da narsisizm belirtilerinin sonuçlarını da doğurabilmektedir. Bunlar arasında en yaygın olanları ise şunlardır:
- Güvensizlik / Özgüven eksikliği,
- Kendini nesneleştirme,
- Bağımlılık,
- Arkadaşlıkların, ilişkilerin zarar görmesi,
- Beden algı bozukluğu,
- Depresyon.
Yaşanmış bir örnek: 2014 yılında 19 yaşındaki Danny Bowman adında bir genç ,intihar girişiminde bulundu. Sebebi ise günde 10 saatini harcamasına rağmen mükemmel bir selfie fotoğrafı çekememesiydi. (Ayrıntılar için tıklayın)
Selfie bağımlılığı nasıl kontrol altına alınabilir?
Genel anlamında bakıldığında sosyal medya ve selfie ikilisi, kişinin kendini ifade edebilmesi açısından oldukça uygun bir ortam sağlamaktadır. Ancak bu durumun bağımlılık düzeyine kadar ilerlememesi için bazı önlemleri almak da gereklidir. İngilizcede bu durum Selfie kontrolünün 3 R’si (Reduce, Rethink, Reflect) olarak adlandırılmaktadır:
Reduce (Aza İndirgemek): Sanal ortamdaki aktiviteleri aza indirgemek ve kişisel ilişkileri güçlendirmek amacıyla çevrimdışı faaliyetleri arttırmak.
Rethink (Yeniden Düşünmek): Sosyal medyayı kendi reklamını yapmak yerine, kullanım amacı doğrultusunda; yani sadece sosyalleşmek amacıyla kullanmak.
Reflect (Yansıtmak): Sosyal medyada paylaşılan şeylerin (kendisi için veya kendisini değil) tam olarak neyi yansıttığını anlamaya çalışmak.
Sonuç olarak bir sosyal medya narsisizmine dönüşen bu selfie bağımlılığının özellikle genç nüfusun üzerindeki etkisinin küçümsenmeyecek kadar fazla olduğunu söylemek mümkün. Dolayısıyla bu konuda anne-babalar başta olmak üzere topluma da bu bilincin aşılanması gerekmektedir.
[button color=”” size=”normal” type=”” target=”_blank” link=”https://www.webmasto.com/facebook-psikolojisi-neden-begeniyor-yorum-yapiyor-paylasiyoruz”]Facebook Psikolojisi: Neden Beğeniyor, Yorum Yapıyor, Paylaşıyoruz?[/button]
(Faydalanılan kaynaklar: Rawhide, Mirror Online, Hazem Khaldieh (Prezi), Glo, Izzi Gadgets, Buffer, Daily Star, Beauty Redefined, Lifehack, Huffington Post, Dr. David Veale, Wise Geek)