İnsanlar stres altındayken daha riskli stratejiler izlemeye eğilimli oluyor. Bunun nedeni ise Arkansas Üniversitesi’ndeki araştırmacıların yakın zamanda mercek altına alındı. Uzmanların bulduğu sonuçlar, potansiyel kayıplara karşı duyarlılığımızın azaldığına işaret ediyor.
Medical Xpress’e göre çoğu insan için değerli bir şeyi kaybetme korkusu, benzer bir fayda elde etmenin verdiği hazdan önemli ölçüde daha fazladır. Bu nedenle 100 dolar kaybetmek, aynı miktarı kazanmaktan çok daha büyük bir duygusal tepkiye neden olur.
Bu gerçeğe ek olarak bilim insanları kadınlar ve erkekler arasında stres algısında bir fark tespit etti. Erkekler karar verirken strese daha duyarlıydı. Kadınlar ise stres altındayken seçimlerinin sonucunu daha doğru bir şekilde tahmin etme yeteneği gösterirken, erkekler kararın sonuçlarını değerlendirmede daha iyi olduğu gözlendi.
Çalışmanın sonuçları pek çok kişiyi şaşırttı
Çalışmaya 147 gönüllü katıldı. Kısa süreli stres yaşadılar ve ardından bir dizi varsayımsal finansal karar aldı. Shields, “Finansal alanda risk durumlarını analiz etmek daha kolaydır, çünkü insanlar kendi fonlarıyla eylem seçeneklerini açıkça anlarlar,” diye vurguladı.
Katılımcıların seçimlerini analiz etmek için kümülatif beklenti teorisi kullanıldı. Bu teori kararların dört temel faktöre bağlı olduğunu öne sürüyor. Bunlar kayıp kaçınma, riskten kaçınma, karar almada belirsizlik (“rastgelelik”) ve sonuçların olasılığını yanlış değerlendirme eğilimi olarak sıralanıyor.
İnsanların piyango bileti satın almasına, kazanma olasılığının düşük olmasına odaklanıp kaybetme olasılığının yüksek olmasını görmezden gelmesine neden olan bu bilişsel çarpıtmadır.
Teori davranışsal ekonomistler tarafından yaygın olarak kullanılsa da stres ile bu yönlerin karar alma üzerindeki etkisi arasındaki ilişkiyi inceleyen çok az çalışma mevcut. Günümüz dünyasında stresliyken daha fazla risk almak muhtemelen iyi bir strateji olmayacaktır.
Çalışmanın başyazarı ve psikoloji doçenti Grant Shields, “Çok fazla stres altında olduğumda maddi kayba yol açabilecek önemli kararlar almayı erteleme eğiliminde oluyorum” dedi ve bu davranışın evrimsel bir açıklama olabileceğini öne sürdü:
“Başka bir yaratık tarafından kovalanıyor veya saldırıya uğruyorsanız, normalde davrandığınızdan farklı davranmanız mantıklıdır. Bazen riskli bir seçim yapmak, her zamanki gibi devam etmekten daha faydalıdır.”
