Son zamanlarda yasal ve etik açıdan sıklıkla eleştirilen yapay zeka teknolojileri, bu kez yeni bir düzenleme ile gündeme geldi. Avrupa Birliği Parlamentosu, yapay zekayı regüle eden dünyanın ilk kapsamlı yapay zeka yasasını onayladı.
Özellikle medya alanında düzenlemelere yer verilen yeni yapay zeka yönetmeliği, AB Konseyi’nin son kontrolleri ve onayıyla birlikte Mayıs ayı sonrasında yürürlüğe girecek. 2025 yılında ise uygulanmaya başlanacak.
Hemen hemen her sektöre entegre edilmeye başlanan yapay zeka teknolojileri, özellikle yasal ve etik açıdan sorunlar oluşturması sebebiyle birçok kurum ve kuruluş tarafından sıklıkla eleştiriliyordu. Dolayısıyla sektörü düzenlemek ve belli başlı kısıtlamalar getirmek adına bir yapay zeka regülasyonu talebi ihtiyacı doğdu. Sesini ilk çıkaran ise Avrupa Birliği oldu.
Özellikle internet ve teknoloji alanındaki regülasyonlar söz konusu olduğunda akla ilk gelen Avrupa Birliği, yapay zeka konusunda da öncülüğü kimseye kaptırmadı. Aralık ayından bu yana devam eden görüşmelerde sona gelindi ve 13 Mart 2024 tarihli parlamento oturumunda 523 evet, 46 hayır ve 49 boş oy ile dünyanın ilk kapsamlı yapay zeka yasası onaylandı.
AB Yapay Zeka Yasası nasıl çalışacak?
AB Yapay Zeka Yasası (EU AI Act), yapay zeka teknolojilerini topluma zarar verme derecesine göre değerlendirecek. Değerlendirme yaparken çeşitli risk kategorileri baz alınacak.
Buna göre yapay zeka teknolojileri “Kabul Edilemez”, “Yüksek”, “Orta” ve “Düşük” olmak üzere dört farklı risk kategorisine göre değerlendirilecek. Eğer bahsedilen yapay zeka teknolojisi, “Kabul Edilemez” olarak değerlendirilirse, ilgili teknoloji yasaklanmış olacak.
Örneğin biyometrik verilerin toplanması ve işlenmesini içeren yapay zeka uygulamaları, temel haklar için risk oluşturduğu gerekçesiyle “Kabul Edilemez” olarak değerlendirilip faaliyet göstermesi yasaklanacak.
Eğitim, sağlık, güvenlik, sınır yönetimi veya seçim süreçlerinde kullanılan yapay zeka uygulamaları ise “Yüksek Riskli” kategorisi altında değerlendirilecek.
Spam filtreleri gibi uygulamalar ise “Düşük Riskli” kategorisi altında değerlendirilecek ve düzenlemeden en az etkilenen uygulamalar bunlar olacak. Avrupa Birliği ise değerlendirmelerin çoğunun bu kategori altında yapılacağını düşünüyor.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLİR: En popüler yapay zeka çizim siteleri ve uygulamaları
AB Yapay Zeka Yasası ayrıca ChatGPT gibi üretken yapay zeka araçlarının ve sohbet botlarının altyapısını oluşturan sistemlerin oluşturduğu muhtemel riskler için de bazı düzenlemeler getirmiş durumda. Buna göre teknoloji sahiplerinin yapay zeka modellerini eğitmek için kullanılan sistemler konusunda şeffaf olmaları ve AB telif hakları yasalarına uymaları gerekiyor.
Daha “insan-merkezli” olacak
Konuyla ilgili açıklamalarda bulunan AB Komisyonu üyeleri, yeni yapay zeka yasasının teknoloji sektörünü daha “insan-merkezli” hale getireceğini belirtti. Avrupa Komisyonu’nun iç pazardan sorumlu üyesi Thierry Breton, paylaştığı bir tweette, Avrupa’nın artık yapay zeka alanında küresel standartların belirleyicisi konumunda olduğunu belirtti.
🇪🇺 Democracy: 1️⃣ | Lobby: 0️⃣
I welcome the overwhelming support from European Parliament for our #AIAct —the world's 1st comprehensive, binding rules for trusted AI.
Europe is NOW a global standard-setter in AI.
We are regulating as little as possible — but as much as needed! pic.twitter.com/t4ahAwkaSn
— Thierry Breton (@ThierryBreton) March 13, 2024
Avrupa Parlamentosu Başkanı Roberta Metsola, yasayı çığır açıcı olarak nitelendirerek, temel hakları korurken inovasyonu da mümkün kılacağını söyledi. Ayrıca günlük yaşantımızın büyük bir parçası olan yapay zekanın artık mevzuatın da bir parçası olacağını belirtti.
Promised. Negotiated. Approved.
Proud of Europe's trailblazing #AIAct.
It means leadership, innovation & new avenues. But equally respect for fundamental rights.
Artificial intelligence is already very much part of our daily lives. Now, it will be part of our legislation too. pic.twitter.com/dUu3IUa1lT
— Roberta Metsola (@EP_President) March 13, 2024
Onaylanan yeni AB Yapay Zeka Yasası’nın resmi olarak yürürlüğe girmesi için birkaç aşamadan daha geçmesi gerekiyor. Son kontrollerin ise Mayıs ayındaki görüşmelerin ardından yapılması bekleniyor. Planlandığı gibi yürürlüğe girmesi halinde ise yasanın 2025’ten itibaren kademeli olarak uygulanması öngörülüyor.
